24 Ekim 2003 Tarihli Resmi Gazete
Sayı: 25269
Kabul Tarihi: 09.10.2003
Kanun No:4982
Bilgi Edinme Hakkı Kanunu
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1. — Bu Kanunun amacı; demokratik ve
şeffaf yönetimin gereği olan eşitlik, tarafsızlık ve açıklık ilkelerine uygun
olarak kişilerin bilgi edinme hakkını kullanmalarına ilişkin esas ve usulleri
düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2. — Bu Kanun; kamu kurum ve kuruluşları
ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının faaliyetlerinde uygulanır.
1.11.1984 tarihli ve 3071 sayılı Dilekçe
Hakkının Kullanılmasına Dair Kanun hükümleri saklıdır.
Tanımlar
MADDE 3. — Bu Kanunda geçen;
a) Kurum ve kuruluş: Bu Kanunun 2 nci
maddesinde geçen ve kapsama dahil olan bilgi edinme başvurusu yapılacak bütün
makam ve mercileri,
b) Başvuru sahibi: Bu Kanun kapsamında bilgi
edinme hakkını kullanarak kurum ve kuruluşlara başvuran gerçek ve tüzel
kişileri,
c) Bilgi: Kurum ve kuruluşların sahip
oldukları kayıtlarda yer alan bu Kanun kapsamındaki her türlü veriyi,
d) Belge: Kurum ve kuruluşların sahip
oldukları bu Kanun kapsamındaki yazılı, basılı veya çoğaltılmış dosya, evrak,
kitap, dergi, broşür, etüt, mektup, program, talimat, kroki, plân, film,
fotoğraf, teyp ve video kaseti, harita, elektronik ortamda kaydedilen her türlü
bilgi, haber ve veri taşıyıcılarını,
e) Bilgi veya belgeye erişim: İstenen bilgi
veya belgenin niteliğine göre, kurum ve kuruluşlarca, başvuru sahibine söz
konusu bilgi veya belgenin bir kopyasının verilmesini, kopya verilmesinin
mümkün olmadığı hâllerde, başvuru sahibinin bilgi veya belgenin aslını
inceleyerek not almasına veya içeriğini görmesine veya işitmesine izin
verilmesini,
f) Kurul: Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulunu,
İfade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Bilgi Edinme Hakkı ve Bilgi Verme
Yükümlülüğü
Bilgi edinme hakkı
MADDE 4. — Herkes bilgi edinme hakkına sahiptir.
Türkiye'de ikamet eden yabancılar ile
Türkiye'de faaliyette bulunan yabancı tüzel kişiler, isteyecekleri bilgi
kendileriyle veya faaliyet alanlarıyla ilgili olmak kaydıyla ve karşılıklılık
ilkesi çerçevesinde, bu Kanun hükümlerinden yararlanırlar.
Türkiye'nin taraf olduğu uluslararası
sözleşmelerden doğan hak ve yükümlülükleri saklıdır.
Bilgi verme yükümlülüğü
MADDE 5. — Kurum ve kuruluşlar, bu Kanunda yer
alan istisnalar dışındaki her türlü bilgi veya belgeyi başvuranların
yararlanmasına sunmak ve bilgi edinme başvurularını etkin, süratli ve doğru
sonuçlandırmak üzere, gerekli idarî ve teknik tedbirleri almakla yükümlüdürler.
Bu Kanun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren
diğer kanunların bu Kanuna aykırı hükümleri uygulanmaz.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Bilgi Edinme Başvurusu
Başvuru usulü
MADDE 6. — Bilgi edinme başvurusu, başvuru
sahibinin adı ve soyadı, imzası, oturma yeri veya iş adresini, başvuru sahibi
tüzel kişi ise tüzel kişinin unvanı ve adresi ile yetkili kişinin imzasını ve
yetki belgesini içeren dilekçe ile istenen bilgi veya belgenin bulunduğu kurum
veya kuruluşa yapılır. Bu başvuru, kişinin kimliğinin ve imzasının veya yazının
kimden neşet ettiğinin tespitine yarayacak başka bilgilerin yasal olarak
belirlenebilir olması kaydıyla elektronik ortamda veya diğer iletişim
araçlarıyla da yapılabilir.
Dilekçede, istenen bilgi veya belgeler açıkça
belirtilir.
İstenecek bilgi veya belgenin niteliği
MADDE 7. — Bilgi edinme başvurusu, başvurulan
kurum ve kuruluşların ellerinde bulunan veya görevleri gereği bulunması gereken
bilgi veya belgelere ilişkin olmalıdır.
Kurum ve kuruluşlar, ayrı veya özel bir
çalışma, araştırma, inceleme ya da analiz neticesinde oluşturulabilecek türden
bir bilgi veya belge için yapılacak başvurulara olumsuz cevap verebilirler.
İstenen bilgi veya belge, başvurulan kurum ve
kuruluştan başka bir yerde bulunuyorsa, başvuru dilekçesi bu kurum ve kuruluşa
gönderilir ve durum ilgiliye yazılı olarak bildirilir.
Yayımlanmış veya kamuya açıklanmış bilgi veya
belgeler
MADDE 8. — Kurum ve kuruluşlarca yayımlanmış veya
yayın, broşür, ilân ve benzeri yollarla kamuya açıklanmış bilgi veya belgeler,
bilgi edinme başvurularına konu olamaz. Ancak, yayımlanmış veya kamuya
açıklanmış bilgi veya belgelerin ne şekilde, ne zaman ve nerede yayımlandığı
veya açıklandığı başvurana bildirilir.
Gizli bilgileri ayırarak bilgi veya belge
verme
MADDE 9. — İstenen bilgi veya belgelerde,
gizlilik dereceli veya açıklanması yasaklanan bilgiler ile açıklanabilir
nitelikte olanlar birlikte bulunuyor ve bunlar birbirlerinden ayrılabiliyorsa,
söz konusu bilgi veya belge, gizlilik dereceli veya açıklanması yasaklanan
bilgiler çıkarıldıktan sonra başvuranın bilgisine sunulur. Ayırma gerekçesi
başvurana yazılı olarak bildirilir.
Bilgi veya belgeye erişim
MADDE 10. — Kurum ve kuruluşlar, başvuru sahibine
istenen belgenin onaylı bir kopyasını verirler.
Bilgi veya belgenin niteliği gereği kopyasının
verilmesinin mümkün olmadığı veya kopya çıkarılmasının aslına zarar vereceği
hâllerde, kurum ve kuruluşlar ilgilinin;
a) Yazılı veya basılı belgeler için, söz
konusu belgenin aslını incelemesi ve not alabilmesini,
b) Ses kaydı şeklindeki bilgi veya belgelerde
bunları dinleyebilmesini,
c) Görüntü kaydı şeklindeki bilgi veya
belgelerde bunları izleyebilmesini,
Sağlarlar.
Bilgi veya belgenin yukarıda belirtilenlerden
farklı bir şekilde elde edilmesi mümkün ise, belgeye zarar vermemek koşuluyla
bu olanak sağlanır.
Başvurunun yapıldığı kurum ve kuruluş,
erişimine olanak sağladığı bilgi veya belgeler için başvuru sahibinden erişimin
gerektirdiği maliyet tutarı kadar bir ücreti bütçeye gelir kaydedilmek üzere
tahsil edebilir.
Bilgi veya belgeye erişim süreleri
MADDE 11.— Kurum ve kuruluşlar, başvuru üzerine
istenen bilgi veya belgeye erişimi onbeş iş günü içinde sağlarlar. Ancak
istenen bilgi veya belgenin, başvurulan kurum ve kuruluş içindeki başka bir
birimden sağlanması; başvuru ile ilgili olarak bir başka kurum ve kuruluşun
görüşünün alınmasının gerekmesi veya başvuru içeriğinin birden fazla kurum ve
kuruluşu ilgilendirmesi durumlarında bilgi veya belgeye erişim otuz iş günü
içinde sağlanır. Bu durumda, sürenin uzatılması ve bunun gerekçesi başvuru
sahibine yazılı olarak ve onbeş iş günlük sürenin bitiminden önce bildirilir.
10 uncu maddede belirtilen bilgi veya
belgelere erişim için gereken maliyet tutarının idare tarafından başvuru
sahibine bildirilmesiyle onbeş iş günlük süre kesilir. Başvuru sahibi onbeş iş
günü içinde ücreti ödemezse talebinden vazgeçmiş sayılır.
Başvuruların cevaplandırılması
MADDE 12. — Kurum ve kuruluşlar, bilgi edinme
başvurularıyla ilgili cevaplarını yazılı olarak veya elektronik ortamda başvuru
sahibine bildirirler. Başvurunun reddedilmesi hâlinde bu kararın gerekçesi ve
buna karşı başvuru yolları belirtilir.
İtiraz usulü
MADDE 13. — Bilgi edinme istemi 16 ve 17 nci
maddelerde öngörülen sebeplerle reddedilen başvuru sahibi, yargı yoluna
başvurmadan önce kararın tebliğinden itibaren onbeş gün içinde Kurula itiraz
edebilir. Kurul, bu konudaki kararını otuz iş günü içinde verir. Kurum ve
kuruluşlar, Kurulun istediği her türlü bilgi veya belgeyi onbeş iş günü içinde
vermekle yükümlüdürler.
Kurula itiraz, başvuru sahibinin idarî yargıya
başvurma süresini durdurur.
Bilgi Edinme Değerlendirme Kurulu
MADDE 14. — Bilgi edinme başvurusuyla ilgili
yapılacak itirazlar üzerine, 16 ve 17 nci maddelerde öngörülen sebeplere
dayanılarak verilen kararları incelemek ve kurum ve kuruluşlar için bilgi
edinme hakkının kullanılmasına ilişkin olarak kararlar vermek üzere; Bilgi
Edinme Değerlendirme Kurulu oluşturulmuştur.
Kurul; birer üyesi Yargıtay ve Danıştay genel
kurullarının kendi kurumları içinden önerecekleri ikişer aday, birer üyesi ceza
hukuku, idare hukuku ve anayasa hukuku alanlarında profesör veya doçent
unvanına sahip kişiler, bir üyesi Türkiye Barolar Birliğinin baro başkanı
seçilme yeterliliğine sahip kişiler içinden göstereceği iki aday, iki üyesi en
az genel müdür düzeyinde görev yapmakta olanlar ve bir üyesi de Adalet
Bakanının önerisi üzerine bu Bakanlıkta idarî görevlerde çalışan hâkimler
arasından Bakanlar Kurulunca seçilecek dokuz üyeden oluşur.
Kurul üyeliğine önerilen adayların
muvafakatları aranır.
Kurul Başkanı, kurul üyelerince kendi
aralarından seçilir.
Kurul, en az ayda bir defa veya ihtiyaç
duyulduğu her zaman Başkanın çağrısı üzerine toplanır.
Kurul üyelerinin görev süreleri dört yıldır.
Görev süresi sona erenler yeniden seçilebilirler. Görev süresi dolmadan
görevinden ayrılan üyenin yerine aynı usule göre seçilen üye, yerine seçildiği
üyenin görev süresini tamamlar. Yeni seçilen Kurul göreve başlayıncaya kadar
önceki Kurul görevine devam eder.
Kurul üyelerine 10.2.1954 tarihli ve 6245
sayılı Harcırah Kanunu hükümleri saklı kalmak kaydıyla fiilen görev yaptıkları
her gün için uhdesinde kamu görevi bulunanlara (1000), uhdesinde kamu görevi
bulunmayanlara ise (2000) gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu
bulunacak miktarda huzur hakkı ödenir. Bu ödemelerde damga vergisi hariç
herhangi bir kesinti yapılmaz.
Kurul, belirleyeceği konularda komisyonlar ve
çalışma grupları kurabilir; ayrıca gerekli gördüğü takdirde, ilgili bakanlık
ile diğer kurum ve kuruluşların ve sivil toplum örgütlerinin temsilcilerini
bilgi almak üzere toplantılarına katılmaya davet edebilir.
Kurulun sekretarya hizmetleri Başbakanlık
tarafından yerine getirilir.
Kurulun görev ve çalışmalarına ilişkin esas ve
usuller Başbakanlıkça hazırlanarak yürürlüğe konulacak bir yönetmelikle
düzenlenir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Bilgi Edinme Hakkının Sınırları
Yargı denetimi dışında kalan işlemler
MADDE 15. — Yargı denetimi dışında kalan idarî
işlemlerden kişinin çalışma hayatını ve mesleki onurunu etkileyecek nitelikte
olanlar, bu Kanun kapsamına dahildir. Bu şekilde sağlanan bilgi edinme hakkı
işlemin yargı denetimine açılması sonucunu doğurmaz.
Devlet sırrına ilişkin bilgi veya belgeler
MADDE 16. — Açıklanması hâlinde Devletin
emniyetine, dış ilişkilerine, millî savunmasına ve millî güvenliğine açıkça
zarar verecek ve niteliği itibarıyla Devlet sırrı olan gizlilik dereceli bilgi
veya belgeler, bilgi edinme hakkı kapsamı dışındadır.
Ülkenin ekonomik çıkarlarına ilişkin bilgi
veya belgeler
MADDE 17. — Açıklanması ya da zamanından önce
açıklanması hâlinde, ülkenin ekonomik çıkarlarına zarar verecek veya haksız
rekabet ve kazanca sebep olacak bilgi veya belgeler, bu Kanun kapsamı
dışındadır.
İstihbarata ilişkin bilgi veya belgeler
MADDE 18. — Sivil ve askerî istihbarat
birimlerinin görev ve faaliyetlerine ilişkin bilgi veya belgeler, bu Kanun
kapsamı dışındadır.
Ancak, bu bilgi ve belgeler kişilerin çalışma
hayatını ve meslek onurunu etkileyecek nitelikte ise, istihbarata ilişkin bilgi
ve belgeler bilgi edinme hakkı kapsamı içindedir.
İdarî soruşturmaya ilişkin bilgi veya belgeler
MADDE 19. — Kurum ve kuruluşların yetkili
birimlerince yürütülen idarî soruşturmalarla ilgili olup, açıklanması veya
zamanından önce açıklanması hâlinde;
a) Kişilerin özel hayatına açıkça haksız
müdahale sonucunu doğuracak,
b) Kişilerin veya soruşturmayı yürüten
görevlilerin hayatını ya da güvenliğini tehlikeye sokacak,
c) Soruşturmanın güvenliğini tehlikeye
düşürecek,
d) Gizli kalması gereken bilgi kaynağının
açığa çıkmasına neden olacak veya soruşturma ile ilgili benzeri bilgi ve bilgi
kaynaklarının temin edilmesini güçleştirecek,
Bilgi veya belgeler, bu Kanun kapsamı
dışındadır.
Adlî soruşturma ve kovuşturmaya ilişkin bilgi
veya belgeler
MADDE 20. — Açıklanması veya zamanından önce
açıklanması hâlinde;
a) Suç işlenmesine yol açacak,
b) Suçların önlenmesi ve soruşturulması ya da
suçluların kanunî yollarla yakalanıp kovuşturulmasını tehlikeye düşürecek,
c) Yargılama görevinin gereğince yerine
getirilmesini engelleyecek,
d) Hakkında dava açılmış bir kişinin adil
yargılanma hakkını ihlâl edecek,
Nitelikteki bilgi veya belgeler, bu Kanun
kapsamı dışındadır.
4.4.1929 tarihli ve 1412 sayılı Ceza
Muhakemeleri Usulü Kanunu, 18.6.1927 tarihli ve 1086 sayılı Hukuk Usulü
Muhakemeleri Kanunu, 6.1.1982 tarihli ve 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü
Kanunu ve diğer özel kanun hükümleri saklıdır.
Özel hayatın gizliliği
MADDE 21. — Kişinin izin verdiği hâller saklı
kalmak üzere, özel hayatın gizliliği kapsamında, açıklanması hâlinde kişinin
sağlık bilgileri ile özel ve aile hayatına, şeref ve haysiyetine, meslekî ve
ekonomik değerlerine haksız müdahale oluşturacak bilgi veya belgeler, bilgi edinme
hakkı kapsamı dışındadır.
Kamu yararının gerektirdiği hâllerde, kişisel
bilgi veya belgeler, kurum ve kuruluşlar tarafından, ilgili kişiye en az yedi
gün önceden haber verilerek yazılı rızası alınmak koşuluyla açıklanabilir.
Haberleşmenin gizliliği
MADDE 22. — Haberleşmenin gizliliği esasını ihlâl
edecek bilgi veya belgeler, bu Kanun kapsamı dışındadır.
Ticarî sır
MADDE 23. — Kanunlarda ticarî sır olarak
nitelenen bilgi veya belgeler ile, kurum ve kuruluşlar tarafından gerçek veya
tüzel kişilerden gizli kalması kaydıyla sağlanan ticarî ve malî bilgiler, bu
Kanun kapsamı dışındadır.
Fikir ve sanat eserleri
MADDE 24. — Fikir ve sanat eserlerine ilişkin
olarak yapılacak bilgi edinme başvuruları hakkında ilgili kanun hükümleri
uygulanır.
Kurum içi düzenlemeler
MADDE 25. — Kurum ve kuruluşların, kamuoyunu
ilgilendirmeyen ve sadece kendi personeli ile kurum içi uygulamalarına ilişkin
düzenlemeler hakkındaki bilgi veya belgeler, bilgi edinme hakkının kapsamı
dışındadır. Ancak, söz konusu düzenlemeden etkilenen kurum çalışanlarının bilgi
edinme hakları saklıdır.
Kurum içi görüş, bilgi notu ve tavsiyeler
MADDE 26. — Kurum ve kuruluşların faaliyetlerini
yürütmek üzere, elde ettikleri görüş, bilgi notu, teklif ve tavsiye
niteliğindeki bilgi veya belgeler, kurum ve kuruluş tarafından aksi
kararlaştırılmadıkça bilgi edinme hakkı kapsamındadır.
Bilimsel, kültürel, istatistik, teknik, tıbbî,
malî, hukukî ve benzeri uzmanlık alanlarında yasal olarak görüş verme
yükümlülüğü bulunan kişi, birim ya da kurumların görüşleri, kurum ve
kuruluşların alacakları kararlara esas teşkil etmesi kaydıyla bilgi edinme
istemlerine açıktır.
Tavsiye ve mütalaa talepleri
MADDE 27. — Tavsiye ve mütalaa talepleri bu Kanun
kapsamı dışındadır.
Gizliliği kaldırılan bilgi veya belgeler
MADDE 28. — Gizliliği kaldırılmış olan bilgi veya
belgeler, bu Kanunda belirtilen diğer istisnalar kapsamına girmiyor ise, bilgi
edinme başvurularına açık hâle gelir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Ceza hükümleri
MADDE 29. — Bu Kanunun uygulanmasında ihmâli,
kusuru veya kastı bulunan memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında,
işledikleri fiillerin genel hükümler çerçevesinde ceza kovuşturması
gerektirmesi hususu saklı kalmak kaydıyla, tâbi oldukları mevzuatta yer alan
disiplin cezaları uygulanır.
Bu Kanunla erişilen bilgi ve belgeler ticarî
amaçla çoğaltılamaz ve kullanılamaz.
Rapor düzenlenmesi
MADDE 30. — Kurum ve kuruluşlar, bir önceki yıla
ait olmak üzere;
a) Kendilerine yapılan bilgi edinme
başvurularının sayısını,
b) Olumlu cevaplanarak bilgi veya belgelere
erişim sağlanan başvuru sayısını,
c) Reddedilen başvuru sayısı ve bunların
dağılımını gösterir istatistik bilgileri,
d) Gizli ya da sır niteliğindeki bilgiler
çıkarılarak ya da bu nitelikteki bilgiler ayrılarak bilgi veya belgelere erişim
sağlanan başvuru sayısını,
e) Başvurunun reddedilmesi üzerine itiraz
edilen başvuru sayısı ile bunların sonuçlarını,
Gösterir bir rapor hazırlayarak, bu raporları
her yıl Şubat ayının sonuna kadar Bilgi Edinme Değerlendirme Kuruluna gönderirler.
Bağlı, ilgili ve ilişkili kamu kurum ve kuruluşları raporlarını bağlı, ilgili
ya da ilişkili oldukları bakanlık vasıtasıyla iletirler. Kurul, hazırlayacağı
genel raporu, söz konusu kurum ve kuruluşların raporları ile birlikte her yıl
Nisan ayının sonuna kadar Türkiye Büyük Millet Meclisine gönderir. Bu raporlar
takip eden iki ay içinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığınca kamuoyuna
açıklanır.
Yönetmelik
MADDE 31. — Bu Kanunun uygulanması ile ilgili
esas ve usullerin belirlenmesine ilişkin yönetmelik, Kanunun yayımını takip
eden altı ay içinde Başbakanlık tarafından hazırlanarak Bakanlar Kurulunca
yürürlüğe konulur.
Yürürlük
MADDE 32. — Bu Kanun yayımı tarihinden itibaren
altı ay sonra yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 33. — Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu
yürütür.